This site is for archive purposes. Please visit www.eliamep.gr for latest updates
Go to Top

Δημήτρης Χ. Κατσίκας: Παρατηρητήριο για την Κρίση: Γνώση πριν τη Δράση

«Γνώση πριν τη Δράση» είναι το μήνυμα (motto) που βρίσκει κανείς στην κεντρική ιστοσελίδα του Ελληνικού Ιδρύματος για την Ευρωπαϊκή και Εξωτερική Πολιτική (ΕΛΙΑΜΕΠ). Το Παρατηρητήριο για την Κρίση, μια νέα πρωτοβουλία του ΕΛΙΑΜΕΠ, με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», φιλοδοξεί να συμβάλλει στην μετάδοση αυτού του μηνύματος σε μια πολύ δύσκολη εποχή, όπου η ανάγκη για θετική δράση είναι επιτακτική, αλλά και όπου δυστυχώς, συχνά η γνώση είναι ελλιπής.

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει την σημαντικότερη οικονομική κρίση στην μεταπολεμική της ιστορία, το επίπεδο του δημόσιου διαλόγου γύρω από τα ζητήματα της κρίσης δεν ανταποκρίνεται στην κρισιμότητα της κατάστασης. Το πολιτικό σύστημα όχι μόνο δεν έχει μπορέσει να επιτύχει μια ελάχιστη, έστω, συναίνεση για την καλύτερη διαπραγμάτευση και υλοποίηση ενός ευρέως μεταρρυθμιστικού προγράμματος που αναμφίβολα έχει ανάγκη η Ελλάδα, αλλά αντιθέτως, έχει οδηγηθεί σε μια άνευ προηγουμένου πόλωση. Από την άλλη πλευρά, τα ΜΜΕ σε ένα μεγάλο βαθμό τείνουν να αναπαράγουν και κατά συνέπεια να μεγεθύνουν την αντιπαράθεση αυτή.

Το αποτέλεσμα είναι η ύπαρξη ενός ελλείμματος πλήρους και αμερόληπτης ανάλυσης και κατά συνέπεια γνώσης για τις πραγματικές αιτίες της κρίσης, τα χαρακτηριστικά (θετικά και αρνητικά) του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και τις εναλλακτικές προτάσεις πολιτικής εξόδου από την κρίση (και τις συνέπειες τους). Αυτό το έλλειμμα είναι κρίσιμο καθώς οι πολίτες συχνά αδυνατούν να κατανοήσουν ακόμη και βασικές πτυχές της κρίσης (η οποία ούτως ή άλλως είναι ιδιαίτερα περίπλοκη), με αποτέλεσμα σε αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή  για το μέλλον της χώρας, είτε να διαμορφώνουν απόψεις βασιζόμενοι σε λάθος πληροφόρηση (με αποτέλεσμα συχνά την υιοθέτηση ακραίων θέσεων), είτε να παραμένουν αμέτοχοι όπως φάνηκε και από τα ιστορικά υψηλά ποσοστά αποχής στις πρόσφατες εκλογές.

Το Παρατηρητήριο για την Κρίση δημιουργήθηκε για να καλύψει αυτό το έλλειμμα ενημέρωσης και γνώσης. Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι να καταστεί κεντρικός κόμβος ενημέρωσης, έρευνας και διαλόγου για την ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή κρίση. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού το Παρατηρητήριο για την Κρίση οργανώνει την δράση του σε τρείς βασικούς άξονες: εκπαίδευση, πληροφόρηση και παρέμβαση/ έρευνα.

Μέσα από εκπαιδευτικό υλικό και απλές αλλά ενδιαφέρουσες διαδραστικές εφαρμογές προσπαθούμε να βοηθήσουμε το μέσο πολίτη, ο οποίος δεν διαθέτει ειδικές οικονομικές γνώσεις, να αντιληφθεί βασικές οικονομικές έννοιες και συσχετισμούς, εφόδια απαραίτητα για την κατανόηση της κρίσης. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, το Παρατηρητήριο μέσα από μια σειρά ενοτήτων (βιβλιοθήκη, βάση δεδομένων, αποθετήριο δημοσίων εγγράφων), παρέχει όλη την πληροφόρηση που χρειάζεται κάποιος για να καταλάβει, να αναλύσει και να ερευνήσει την κρίση, συγκεντρωμένη σε ένα σημείο και ταξινομημένη με συστηματικό και εύχρηστο τρόπο. Στο επίπεδο της παρέμβασης, το Παρατηρητήριο προωθεί την γόνιμη ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων πολιτικής από όλο το πολιτικό φάσμα και για όλα τα θέματα πολιτικής που επηρεάζονται από την κρίση. Μοναδικός μας γνώμονας είναι η σοβαρή και νηφάλια παρουσίαση έρευνας, παρεμβάσεων και πληροφοριών στην βάση τεκμηριωμένων επιχειρημάτων και στοιχείων, φιλοδοξώντας να συμβάλλουμε στην σταδιακή αναβάθμιση του επιπέδου του δημόσιου διαλόγου γύρω από την κρίση. Τέλος, η παρέμβαση που φιλοδοξεί να κάνει το ίδιο το Παρατηρητήριο αφορά την ενθάρρυνση και την χρηματοδότηση (στο μέτρο των δυνατοτήτων του) νέας, πρωτογενούς έρευνας γύρω από την κρίση, με απώτερο στόχο την δημιουργία νέας γνώσης που θα αποτελέσει την βάση για την διατύπωση τεκμηριωμένων προτάσεων πολιτικής.

Όλες αυτές οι δράσεις θα ενισχυθούν και θα αναδειχθούν περαιτέρω μέσα από ένα πρόγραμμα δημοσίων εκδηλώσεων, που θα μας φέρουν πιο κοντά στο ευρύ κοινό, στο οποίο κατά κύριο λόγο απευθυνόμαστε και το οποίο ελπίζουμε να αποδειχθεί συνοδοιπόρος μας σε αυτή την προσπάθεια. Υποσχόμαστε πως θα εργαζόμαστε για να κάνουμε την εμπειρία του Παρατηρητηρίου συνεχώς καλύτερη και πιο ενδιαφέρουσα – ήδη δρομολογούμε μια σειρά από νέες ενότητες και εφαρμογές στην ιστοσελίδα μας, αλλά και δημόσιες δράσεις και εκδηλώσεις.

Ωστόσο, μια προειδοποίηση. Για να επιτύχει ένα εγχείρημα σαν το Παρατηρητήριο για την Κρίση, θέλει προσπάθεια και από την πλευρά του κοινού, των απλών πολιτών, όλων μας.

Ήδη μια συνεχώς διευρυνόμενη ομάδα καταξιωμένων ακαδημαϊκών αλλά και πολλών νέων ερευνητών συνεισφέρει εθελοντικά στο έργο του Παρατηρητηρίου για την Κρίση – χωρίς την συνδρομή τους οι δυνατότητες του Παρατηρητηρίου θα ήταν πολύ πιο περιορισμένες.

Όλοι μας, ειδικοί και μη, φέρουμε ένα μέρος της ευθύνης για την επικράτηση του λαϊκισμού, της δημαγωγίας και της ανέξοδης και τελικά αδιέξοδης ρητορικής που συχνά κυριαρχούν στο δημόσιο διάλογο για την κρίση. Η κατανόηση ενός τόσο πολύπλοκου φαινομένου απαιτεί να ξεπεράσουμε τις επιφανειακές και εύκολες απαντήσεις και να διεισδύσουμε στην ουσία των προβλημάτων – με άλλα λόγια απαιτεί δουλειά.

Με αυτή την ευχή λοιπόν σας υποδεχόμαστε σε αυτή την νέα προσπάθεια: καλή δουλειά! Για όλους μας.

Δημήτρης Κατσίκας

Υπεύθυνος Παρατηρητηρίου για την Κρίση