This site is for archive purposes. Please visit www.eliamep.gr for latest updates
Go to Top

Νίκος Κουτσιαράς: Τα όρια της (αυτο-)κριτικής στην οικονομική θεωρία και το αίτημα της διανοητικής εντιμότητας στην οικονομική έρευνα και την διδασκαλία

Η αποτυχία πρόβλεψης της χρηματοπιστωτικής κρίσης – ο εφησυχασμός των χρόνων της μεγάλης εξομάλυνσης – προκαλεί, ευλόγως, την ισχυρή (και ηχηρή) αμφισβήτηση της κρατούσας μακροοικονομικής θεωρίας. Η θεμελίωση της τελευταίας στο υπόδειγμα της ορθολογικής επιλογής του αντιπροσωπευτικού προνοητικού συναλλασσομένου, ακόμη και προκειμένου για τις αγορές χρήματος και κεφαλαίων, ελκύει τις περισσότερες και αυστηρότερες αιτιάσεις. Και η (συνακόλουθη) μεθοδολογική καθαρότητα και η λογική αρτιότητα της κρατούσας θεωρίας δεν θεωρούνται, βεβαίως, ως άλλοθι της εμπειρικής και πραγματολογικής αμεριμνησίας της και της μειωμένης πρακτικής σημασίας της, τουναντίον λογίζονται ως κύριες αιτίες της. Άλλωστε, η εμμονή στην μεθοδολογική καθαρότητα υπαγορεύεται, συχνά, από ιδεολογικές προκαταλήψεις που αντανακλούν, χωρίς αμφιβολία, τις φιλοσοφικές αφετηρίες και τις αξιακές δεσμεύσεις της κρατούσας θεωρίας, μοιάζοντας, μάλιστα, να έχουν (και να επιζητούν) την μοίρα των αυτοεκπληρούμενων προσδοκιών. Μολαταύτα, η εγκατάλειψη του ερευνητικού προγράμματος της μικροοικονομικής θεμελίωσης της μακροοικονομικής θεωρίας δεν είναι πιθανή. Δεν είναι, επίσης, σκόπιμη. Επιστημολογικές και μεθοδολογικές θεωρήσεις και εμπειρικές διαπιστώσεις συνηγορούν στην διατήρηση του μακροοικονομικού μεθοδολογικού κεκτημένου, υποδεικνύοντας, όμως, συνάμα, την επανόρθωση λαθών και παραλείψεων που καθηλώνουν την προγνωστική δυνατότητα της (κρατούσας) μακροοικονομικής θεωρίας και περιστέλλουν την πρακτική χρησιμότητά της. Η μακροοικονομική έρευνα μετά την κρίση έχει στραφεί προς την επεξεργασία μεθοδολογικών τροποποιήσεων που βελτιώνουν τις θεμελιώδεις απεικονίσεις, ιδίως της αγοράς εργασίας και, ασφαλώς, του χρηματοπιστωτικού τομέα. Έχει προσφύγει, επίσης, στην εισαγωγή ad hoc παρεκκλίσεων από το κανονικό υπόδειγμα, συχνά ετερόδοξης, ως λέγεται, προέλευσης. Αμφότερες οι επιλογές επανόρθωσης εκφράζουν, μεταξύ άλλων, διανοητική εντιμότητα. Το αίτημα της διανοητικής εντιμότητας υπηρετούν, πιστότερα, η διεύρυνση του πεδίου παρατήρησης και του γνωστικού ορίζοντα των μακροοικονομολόγων – ειδικότερα, η τοποθέτηση του οικονομικού προβλήματος (εδώ της πλήρους απασχόλησης των πόρων) στο ιστορικό, θεσμικό, ηθικό και πολιτικό πλαίσιο του σχηματισμού και της επίλυσής του. Η κατάλληλη, από αυτή την άποψη, προσαρμογή των προγραμμάτων οικονομικών σπουδών μπορεί να παραγάγει καλύτερους μακροοικονομολόγους – εγκυρότερους ως προς τις προβλέψεις τους και χρησιμότερους για τους ανθρώπους της πράξης (της πολιτικής).

πλήρες κείμενο