Η Ελλάδα έχει πλέον σταθεροποιηθεί πολιτικά και δημοσιονομικά, όμως προϋπόθεση για την πραγματική ανάκαμψη της οικονομίας μας αποτελεί η επίτευξη «πλεονάσματος αξιοπιστίας», υποστηρίζει ο υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Κούρκουλας, σε συνέντευξή του για το Παρατηρητήριο. Ο κ. Κούρκουλας ο οποίος προετοιμάζει την ελληνική προεδρία της Ε.Ε, το πρώτο εξάμηνο του 2014, όταν και θα διεξαχθούν οι κρισιμότερες ευρωεκλογές της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας, εκτιμά ότι οι «θεσμικές αδυναμίες της Ευρωζώνης, που είναι υπαρκτές, δεν προκάλεσαν από μόνες τους την κρίση στην Ελλάδα. Αντίστοιχα ούτε και η κρίση στην Ευρωζώνη οφείλεται στην Ελλάδα». Παρόλα αυτά, θεωρεί ότι ο δρόμος για την υπέρβαση της κρίσης περνάει από τη θεσμική ανασυγκρότηση της ΟΝΕ. [Ημερομηνία συνένετευξης: 5 Ιουνίου 2013].
Ένα χρόνο μετά τις εκλογές του 2012, πως αξιολογείτε τη σημερινή εικόνα της Ελληνικής οικονομίας στο εξωτερικό;
Νομίζω ότι κάθε καλόπιστος παρατηρητής θα αναγνωρίσει τη πρόοδο που έχει συντελεστεί τους τελευταίους δώδεκα μήνες. Προφανώς και δεν έχουμε υπερβεί τη κρίση ακόμα, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχει βελτίωση. Πριν από ένα χρόνο, πολλοί αναλυτές προεξοφλούσαν, σχεδόν ως αναπόφευκτη, τη χρεοκοπία και την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ. Σήμερα το ενδεχόμενο αυτό έχει πλέον απομακρυνθεί και η οικονομία μπορεί να προσβλέπει σε βαθμιαία έξοδο από την κρίση. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Αντανακλά το γεγονός ότι στο μεσοδιάστημα η Ελλάδα έχει προχωρήσει σε συγκεκριμένα και καθοριστικά βήματα, τα οποία καταγράφονται και στο εξωτερικό.
Ποια είναι αυτά τα βήματα; Πρώτον, η επιτυχής ολοκλήρωση του PSI, του μεγαλύτερου κουρέματος δανειακών συμβάσεων στη παγκόσμια ιστορία. Η Ελλάδα ανακουφίστηκε από ένα τεράστιο βάρος 107 δισ. Ευρώ. Παράλληλα η δυναμική του χρέους μας άλλαξε δραματικά. Τα νέα ομόλογα έχουν ωρίμανση μέχρι το 2042 άρα έχουμε πολύ μεγαλύτερη μέση διάρκεια χρέους, πολύ μικρότερο μέσο επιτόκιο και πολύ μικρότερο ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης. Όπως ξέρει ο κάθε δανειολήπτης, το συνολικό ποσό λίγη σημασία έχει. Αυτό που έχει σημασία είναι το χρέος να είναι βιώσιμο και οι δόσεις διαχειρίσιμες. Αυτό επιτύχαμε με το PSI και το αποτέλεσμα το αναγνωρίζουν πλέον οι αγορές. Με το πλεονέκτημα της χρονικής απόστασης, θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό ήταν και το σημείο καμπής. Δεύτερο σημαντικό βήμα, ήταν η συγκρότηση μιας λειτουργικής κυβέρνησης συνεργασίας. Μέχρι πολύ πρόσφατα θεωρούσαμε ότι δεν μπορούσαμε να έχουμε κυβερνήσεις συνεργασίας στην Ελλάδα. Σήμερα έχουμε μια κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τρία κόμματα και έχει δείξει ότι μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Πρόκειται για εξέλιξη πρωτοφανή στα μεταπολιτευτικά χρονικά. Τρίτη εξέλιξη, το αποτέλεσμα των εκλογικών αναμετρήσεων του 2012. Ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα για τη βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας του Ελληνικού λαού για παραμονή στην Ευρωζώνη, συμμέτοχη στις Ευρωπαϊκές διαδικασίες, πολιτική σταθερότητα και οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε όμως πει ότι οι αριθμοί μπορεί να ευημερούν ενώ οι άνθρωποι υποφέρουν, πότε θα δούμε επιτελούς τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης στη πραγματική οικονομία;
Θα μου επιτρέψετε να σημειώσω ότι η βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών είναι απαραίτητη συνθήκη για να βελτιωθεί και η καθημερινότητα των πολιτών. Είναι λογικό ο κόσμος να περιμένει ότι η ανάκαμψη θα γίνει αισθητή με εντυπωσιακό τρόπο. Στη πραγματικότητα όμως τα πράγματα δεν λειτουργούν έτσι. Η διεθνής αλλά και η ελληνική εμπειρία δείχνουν ότι η ανάκαμψη έρχεται σταδιακά. Πρώτα σταθεροποιείται η οικονομία και μετά έρχεται η ανάπτυξη. Όταν η ανάκαμψη αρχίσει και γίνεται ευρύτερα αισθητή τότε θα έχουμε ήδη αφήσει τη κρίση πίσω μας προ πολλού. Σε κάθε περίπτωση όμως, τα πρώτα σημάδια είναι ήδη εδώ για όσους μπορούν να τα ερμηνεύσουν.
Στις αρμοδιότητες σας περιλαμβάνεται το χαρτοφυλάκιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της οικονομικής διπλωματίας. Βλέπετε να υπάρχει πλέον ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα;
Φυσικά και υπάρχει ενδιαφέρον και μάλιστα αυξανόμενο όσο γίνεται αντιληπτό ότι η Ελλάδα «πέρασε το κάβο». Βλέπουμε ήδη τα αποτελέσματα με την αποκρατικοποίηση του ΟΠΑΠ. Αυτό όμως που εισπράττω όμως εγώ από τις συναντήσεις μου είναι ότι υπάρχει αδήριτη ανάγκη για την εξασφάλιση ενός ελαχίστου πλεονάσματος αξιοπιστίας. Κάνεις δεν θα έρθει να επενδύσει τα λεφτά του στη χώρα μας εάν δεν μπορεί η Ελλάδα να του προσφέρει συνθήκες πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας. Η σταθερότητα είναι ο κοινός παρονομαστής οποιασδήποτε επιτυχημένης προσπάθειας προσέλκυσης επενδύσεων. Δυστυχώς, όπως όλοι ξέρουμε, η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό είχε υποστεί σημαντικά πλήγματα τα τελευταία χρόνια. Αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει και για αυτό έχουμε και αύξηση του ενδιαφέροντος για επενδύσεις στην Ελλάδα.
Από εξαγωγές όμως;
Και στις εξαγωγές υπάρχει ενδιαφέρον για τα Ελληνικά προϊόντα. Υπάρχει τα τελευταία χρόνια συνεχής αύξηση του ποσοστού των εξαγωγών μας. Η υποστήριξη των Ελληνικών οικονομικών συμφερόντων σε διμερές και πολυμερές επίπεδο αλλά και η ενίσχυση της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, ως κεντρικής πολιτικής επιλογής, αποτελούν βασικές προτεραιότητες του Υπουργείου Εξωτερικών. Με επιλεκτικές δράσεις σε περιοχές του πλανήτη με ιδιαίτερο οικονομικό δυναμισμό αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία για την γνωριμία των εγχώριων καταναλωτών με τα ελληνικά προϊόντα, τις υπηρεσίες, κυρίως τον τουρισμό αλλά και τις ευκαιρίες προσέλκυσης επενδύσεων.
Βασικό εργαλείο για εμάς είναι τα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) στις πρεσβείες μας, μέσω των οποίων έχουμε δημιουργήσει ένα πυκνό δίκτυο σε χώρες του εξωτερικού με εμπορικό ενδιαφέρον για τους Έλληνες επιχειρηματίες. Τα πλεονεκτήματα για τις Ελληνικές επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα είναι προφανή. Χωρίς κόστος οι Ελληνικές επιχειρήσεις έχουν άμεση πρόσβαση στις υπηρεσίες ενός εξειδικευμένου εμπορικού συμβούλου ο οποίος είναι μόνιμα εγκατεστημένος στην περιοχή ενδιαφέροντος τους, με καλή γνώση της τοπικής αγοράς, των διαδικασιών και των τοπικών ιδιομορφιών. Ήδη οι ελληνικές επιχειρήσεις αξιοποιούν όλο και περισσότερο τις παρεχόμενες από τα Γραφεία ΟΕΥ υπηρεσίες. Το 2012 κατεγράφησαν 15.300 αιτήματα έναντι 11.700 το 2011, δηλαδή αύξηση 30%. Σημειώνω επίσης με ιδιαίτερη ικανοποίηση το γεγονός ότι στο Υπουργείο Εξωτερικών μπορούμε να καταγράφουμε και το βαθμό ικανοποίησης από τις παρεχόμενες υπηρεσίες, αφού τα Γραφεία ΟΕΥ είναι η μόνη Υπηρεσία του Ελληνικού Δημοσίου που είναι πιστοποιημένη κατά ISO. Με βάση λοιπόν το ISO οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι ικανοποιημένες κατά 95% από τις δωρεάν λαμβανόμενες από τα Γραφεία ΟΕΥ υπηρεσίες.
Σε έξι μήνες περίπου η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορούμε να περιμένουμε ειδικευμένες πρωτοβουλίες στα πλαίσια αυτής για την υπέρβαση της κρίσης;
Η υπέρβαση της κρίσης θα είναι ασφαλώς στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής και κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας. Είμαστε αποφασισμένοι να ενεργούμε ως ένας έντιμος διαμεσολαβητής για την εξεύρεση κοινών θέσεων και συμβιβασμών μεταξύ των κρατών μελών που θα προωθούν την ανάπτυξη και την απασχόληση. Η Ελλάδα θα κριθεί από την ικανότητά της να διαπραγματευθεί αποτελεσματικά λύσεις που θα είναι αποδεκτές και χρήσιμες για όλα τα κράτη μέλη.
Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούμε κρίσιμο να ευδοκιμήσουν άμεσα οι πρωτοβουλίες που αφορούν την καταπολέμηση της ύφεσης και της ανεργίας, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε σχέση με το Σύμφωνο για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση, μέσα και από τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020».
Θα συμφωνούσατε με την άποψη ότι η αρχιτεκτονική της ΟΝΕ έχει μερίδιο ευθύνης για την εξέλιξη της κρίσης; Τι πρωτοβουλίες μπορούμε να αναμένουμε για τη βελτίωση της και προς ποια κατεύθυνση;
Οι όποιες θεσμικές αδυναμίες της Ευρωζώνης, που είναι υπαρκτές, δεν προκάλεσαν από μόνες τους την κρίση στην Ελλάδα. Αντίστοιχα ούτε και η κρίση στην Ευρωζώνη οφείλεται στην Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν αποποιείται των ευθυνών της για την κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί και δεν ψάχνει αποδιοπομπαίους τράγους.
Η αλήθεια είναι όμως ότι οι θεσμοί της Ευρωζώνης ήταν απροετοίμαστοι για την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης χρέους στον Ευρωπαϊκό νότο. Η Ευρωζώνη δεν ήταν ποτέ μια βέλτιστη νομισματική περιοχή. Ήδη από την ίδρυση της πληρούσε ελάχιστα από τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας ένωσης (συγχρονισμός οικονομικών κύκλων, πλήρη ελευθερία κινητικότητας εργαζομένων, ευελιξία τιμών, κοινή φορολογική πολιτική, αποτελεσματική διαχείριση κοινών δημοσιονομικών πόρων μέσω μεταβιβάσεων).
Υπάρχει μια διαδικασία σε εξέλιξη για τον σχεδιασμό της διαδικασίας ολοκλήρωσης της ΟΝΕ που, υπό την πίεση της κρίσης χρέους, ξεκίνησε ουσιαστικά τον Ιούνιο του 2012. Η συζήτηση γίνεται επί τη βάσει της τελικής Έκθεσης για το μέλλον της ΟΝΕ που επεξεργάσθηκε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Βαν Ρόμπουι σε συνεργασία με τους Προέδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Eurogroup και της ΕΚΤ και του σχεδίου συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στα οποία αποτυπώνεται σαφής οδικός χάρτης για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ. Συμπληρωματικά προς τα συμπεράσματα αναμένεται να ληφθεί υπ’ όψιν και το προσχέδιο θέσεων (blueprint) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Είναι νωρίς ακόμα για να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για τη νέα μορφή της ΟΝΕ, ωστόσο η Ελληνική θέση είναι υπέρ αυξημένου βαθμού ολοκλήρωσης. Αυτό συνεπάγεται και βελτίωση και αυστηρή τήρηση των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας με παράλληλη όμως λειτουργιά μηχανισμών αλληλεγγύης. Ταυτόχρονα θεωρούμε ότι πρέπει να αποφευχθεί η δημιουργία ενός συστήματος δυο ταχυτήτων ειδικά στο τραπεζικό τομέα. Πρέπει να αποκτήσουμε ένα κοινό τραπεζικό σύστημα με ένα κοινό εποπτικό μηχανισμό. Η Ελλάδα επίσης θεώρει ότι είναι επιβεβλημένο να υπάρχει αυξημένος βαθμός δημοκρατικής νομιμοποίησης και λογοδοσίας στη νέα αρχιτεκτονική της ΟΝΕ. Ως εκ τούτου ζητούμε την ενεργότερη συμμέτοχη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και των εθνικών κοινοβουλίων στη σχετική διαδικασία.