Με το βλέμμα στραμμένο στο Βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου για το Brexit, ολοκληρώνονται οι διαδικασίες για την έγκριση της εκταμίευσης της δεύτερης δόσης του τρίτου ελληνικού προγράμματος ύψους 7,5 δις. Στη σημερινή έκτακτη τηλεδιάσκεψη των τεχνοκρατών των υπουργείων Οικονομικών της ευρωζώνης (EuroWorking Group) αναμένεται να εξεταστεί η τελική έκθεση «συμμόρφωσης» (compliance report) των θεσμών για την εφαρμογή όλων των προαπαιτούμενων από την Αθήνα έτσι ώστε να μπει η τελική σφραγίδα στην επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.
Στη συνέχεια, εφόσον η αξιολόγηση του EWG είναι θετική, αναμένεται να ξεκινήσουν οι διαδικασίες επικύρωσης της έκθεσης των θεσμών και του επικαιροποιημένου μνημονίου από τα εθνικά κοινοβούλια καθώς και από τους υπουργούς Οικονομικών, στο Eurogroup της 16ης Ιουνίου (την ίδια μέρα θα προηγηθεί η συνεδρίαση του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που αποτελείται επίσης από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης). Στόχος της ευρωζώνης δεν είναι άλλος από το να πραγματοποιηθεί η εκταμίευση της δόσης των 7,5 δις. λίγο πριν από το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου, καθώς υπάρχει κοινή κατανόηση ότι μια εικόνα «ομαλότητας» στο ελληνικό ζήτημα μπορεί να έχει θετική επίδραση στην ψηφοφορία. Άλλωστε αυτό που «καίει» αυτήν την περίοδο τους 28 της ΕΕ είναι να μην κληθούν να αντιμετωπίσουν τους επόμενους μήνες μια νέα κρίση, με όνομα Brexit αυτήν τη φορά.
Ως εκ τούτου, παρατηρητές στις Βρυξέλλες σχολιάζουν πως στο Eurogroup της 24ης Μαΐου στις Βρυξέλλες λήφθηκε μια «πολιτική απόφαση» για ολοκλήρωση της αξιολόγησης, παρ’ όλο που η Αθήνα δεν είχε υλοποιήσει «σωστά» το σύνολο των προαπαιτουμένων. Οι εκκρεμότητες που αφορούσαν τις εξαιρέσεις στο νόμο για τα κόκκινα δάνεια αλλά και ορισμένες διατάξεις της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης (κυρίως την αναδρομική επιστροφή του ΕΚΑΣ) διευθετήθηκαν στις ημέρες που μεσολάβησαν, αφήνοντας ωστόσο και πάλι κάποιες λεπτομέρειες ανοιχτές, κυρίως σε ό,τι αφορά το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων.
Οι Βρυξέλλες πιέζουν την Αθήνα να προχωρήσει σε νομοθετικές ρυθμίσεις που θα εξασφαλίζουν κάποιου είδους ασυλία για τους Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες που θα απασχολούνται στο νέο Ταμείο. Αφορμή γι’ αυτό το αίτημα υπήρξε η δίωξη έξι τεχνοκρατών του ΤΑΙΠΕΔ –εκ των οποίων οι τρεις αλλοδαποί, διορισμένοι από το EuroWorking Group- με την κατηγορία της απιστίας με τις επιβαρυντικές περιστάσεις του νόμου περί καταχραστών του Δημοσίου που αφορά τη «μη επωφελή αξιοποίηση» 28 ακινήτων. Οι κατηγορούμενοι τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι, ωστόσο, σύμφωνα με πηγές των θεσμών, το ζήτημα πρέπει απαραιτήτως να επιλυθεί οριστικά και νομικά έτσι ώστε να μην επαναληφθούν τέτοιες διώξεις στο μέλλον και να εξασφαλίζονται ικανοποιητικά περιθώρια λειτουργίας στους εμπειρογνώμονες που θα απασχολούνται στο νέο υπερταμείο. Το ζήτημα, αν και για τις Βρυξέλλες είναι περισσότερο τεχνικό παρά πολιτικό, όπως φαίνεται να το αντιμετωπίζει η Αθήνα, δεν αποκλείεται να απασχολήσει τους τεχνοκράτες του EuroWorking Group, εφόσον δεν επιλυθεί σε επίπεδο θεσμών.
Από την πλευρά της Αθήνας, η προσοχή έχει στραφεί εξ ολοκλήρου σχεδόν στην ΕΚΤ, της οποίας η απόφαση για την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες ως εγγύηση για την παροχή φθηνής ρευστότητας σε αυτές (waiver) αναμένεται να ληφθεί μέσα στο μήνα. Ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι δήλωσε μετά τη συνεδρίαση του ΔΣ της 2ας Ιουνίου ότι μόλις οριστικοποιηθεί η πλήρης υλοποίηση όλων των προαπαιτουμένων για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, θα αποφασιστεί και η επαναφορά του waiver, πιθανότατα στην επόμενη προγραμματισμένη συνεδρίαση στις 22 Ιουνίου.
Διεθνείς επενδυτές άλλωστε επισήμαιναν λίγο πριν το Eurogroup του Μαΐου πως το επενδυτικό ενδιαφέρον για την αγορά ελληνικού χρέους μπορεί να επιστρέψει μόνο αφού η ΕΚΤ αρχίσει και πάλι να παρέχει φθηνή ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες και, σε δεύτερη φάση, συμπεριλάβει την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Λύση για το χρέος, αλλά το 2018
Κι αν οι 19 της ευρωζώνης αποφάσισαν στο Eurogroup της 24ης Μαΐου την πλήρη χρηματοδοτική κάλυψη της Ελλάδας (συνολικά 10,3 δις. μέχρι τον Οκτώβριο) σε ό,τι αφορά τις δανειακές της υποχρεώσεις για τους επόμενους μήνες αλλά και τις πληρωμές των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, αναφορικά με την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, ήταν περισσότερο συγκρατημένοι. Παρά τις πιέσεις του ΔΝΤ, το Eurogroup αποφάσισε πως τα μέτρα για το χρέος θα εγκριθούν επί της ουσίας μετά το τέλος του προγράμματος. «Φτάσαμε όσο πιο μακριά μπορούσαμε» ήταν η χαρακτηριστική φράση αποτίμησης της συμφωνίας από Ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή. Κι αυτό γιατί η «κόκκινη γραμμή» της Γερμανίας δεν ήταν άλλη από το να μη χρειαστεί να ψηφιστούν μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους από την παρούσα γερμανική Βουλή, δηλαδή όχι πριν τα τέλη του 2017 οπότε θα διενεργηθούν οι επόμενες Γερμανικές εκλογές.
Σε ότι αφορά, μάλιστα, τη συμμετοχή του ΔΝΤ που επίσης «καίει» τη Γερμανία, οι Βρυξέλλες κάνουν λόγο για προσωρινή «ανακωχή» λόγω Brexit, εκφράζοντας ανησυχίες ότι η κόντρα μεταξύ των δύο για το ελληνικό χρέος αναμένεται να αναζωπυρωθεί το ερχόμενο φθινόπωρο. Αυτό που πέτυχαν οι χώρες που χρειάζονταν τη συμμετοχή του ΔΝΤ για να εγκρίνουν τα κοινοβούλιά τους την επόμενη εκταμίευση, ήταν να πάρουν την ελάχιστη δυνατή εγγύηση από το Ταμείο, ουσιαστικά τη μη αποχώρησή του. Ωστόσο, τυπικά, δεν κέρδισαν τίποτα παραπάνω από μια υπόσχεση του Ταμείου, ότι θα εισηγηθεί στο Εκτελεστικό Συμβούλιο ένα νέο πρόγραμμα με την Ελλάδα, εφόσον κρίνει τον Οκτώβριο -στη βάση μάλιστα των νέων στοιχείων- πως τα μέτρα στα οποία δεσμεύτηκαν οι Ευρωπαίοι θα είναι αρκετά για να καταστεί το χρέος βιώσιμο.