Η ευθεία αναφορά στην ανάγκη εκμετάλλευσης «ενδογενών» πηγών ενέργειας αποτελεί ίσως το σημαντικότερο όφελος για τη χώρα μας, από τη Σύνοδο Κορυφής που διεξήχθη στις 22 Μαΐου στις Βρυξέλλες. Πέραν αυτού, η Ελλάδα προσδοκά σε δεύτερο χρόνο και οφέλη από τη νέα δυναμική που φαίνεται να αποκτά σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η μάχη κατά της φοροδιαφυγής, αφού εκτιμάται ότι σημαντικά κεφάλαια Ελλήνων πολιτών βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε χώρες της Ευρωζώνης, χωρίς να έχει ελεγχθεί η προέλευσή τους και το αν έχουν φορολογηθεί. Ειδικότερα, η Σύνοδος είχε δύο θέματα στην ατζέντα της: α) ενεργειακή ασφάλεια και β) φορολογία.
Ενέργεια
«Η Επιτροπή προτίθεται να διερευνήσει τις δυνατότητες συστηµατικότερης χρήσης ενδοχώριων και εξωχώριων πηγών ενέργειας µε σκοπό την ασφαλή, βιώσιµη και αποτελεσµατική σε σχέση µε το κόστος εκµετάλλευσή τους, µε σεβασµό των επιλογών των κρατών µελών όσον αφορά το ενεργειακό µείγµα» αναφέρεται στην παράγραφο 6β των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου Κορυφής. Μολονότι φυσικά αυτή η αναφορά δεν σημαίνει ότι Γερμανικά Eurofighter θα προστατεύσουν την ελληνική υφαλοκρηπίδα, η Ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ιδιαίτερα ικανοποιημένη, καθώς το αίτημα για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων τόσο στην ελληνική, όσο και στην Κυπριακή ΑΟΖ αποκτά «ευρωπαϊκό μανδύα», μέσα στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτική «διαφοροποίησης» των πηγών τροφοδοσίας ενέργειας για την ήπειρό μας. Ενδεικτικό είναι το σχόλιο του Έλληνα πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρα, μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου: «για πρώτη φορά περιλαμβάνεται ρητή αναφορά στην εκμετάλλευση εγχώριων ενεργειακών πόρων, πράγμα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη σοβαρών ενεργειακών κοιτασμάτων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Όπως βρέθηκαν και ήδη αξιοποιούνται τέτοια κοιτάσματα στην Κυπριακή υφαλοκρηπίδα».
Ομοίως, θετική εξέλιξη θεωρείται από την Αθήνα και η επιβεβαίωση της δέσμευσης των Ευρωπαίων ηγετών για την ολοκλήρωση «της εσωτερικής αγοράς ενέργειας έως το 2014 και της ανάπτυξης διασυνδέσεων που θα δώσουν τέλος σε οποιαδήποτε αποµόνωση κρατών-µελών από τα ευρωπαϊκά δίκτυα αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2015». Η Ελλάδα προσδοκά επιπλέον χρηματοδότηση για τη διασύνδεση των νησιών, στο πλαίσιο της πολιτικής ενοποίησης του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού. Εκτιμάται άλλωστε ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με εργοστάσια μαζούτ στις νησιωτικές περιοχές (π.χ. Κυκλάδες, Κρήτη) κοστίζει στον Έλληνα φορολογούμενο περί τα 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Κατά την τοποθέτησή του ενώπιον των ομολόγων του, ο κ. Σαμαράς έκανε και ειδική αναφορά στον αγωγό ΤΑΡ, ο οποίος θα μπορούσε μεταφέρει αέριο στην Ευρώπη από το Αζερμπαϊτζάν δια μέσου της χώρας μας. Τα βασικά επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς είναι ότι ο ΤΑΡ είναι φθηνότερος από την εναλλακτική του (Ναμπούκο), δεν απαιτεί κρατική χρηματοδότηση και βάζει τέλος στην ενεργειακή απομόνωση των Δυτικών Βαλκανίων. Οι τελικές αποφάσεις, από τις οποίες θα εξαρτηθεί αν η χώρα μας θα μπει στον ενεργειακό χάρτη των αγωγών αναμένονται περί τα τέλη Ιουνίου.
Γεγονός πάντως αποτελεί ότι η γενικότερη ενεργειακή πρόκληση με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η Ε.Ε, δεν αντιμετωπίστηκε. Το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο αλλάζει ριζικά με την μαζική εκμετάλλευση σχιστολιθικού αερίου από τις ΗΠΑ και η νέα εικόνα δεν ευνοεί τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, οι οποίες πληρώνουν πολύ περισσότερο για ενέργεια από τις ανταγωνιστικές τους (Ρωσία, Κίνα, ΗΠΑ). Όπως γίνεται αντιληπτό, το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής οικονομίας επιτείνεται λόγω των τιμών ενέργειας, ενώ οι πιο περιορισμένες (σε σχέση με τις ΗΠΑ) δυνατότητες εκμετάλλευσης σχιστολιθικού αερίου και το υψηλό κόστος εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθιστούν το τοπίο ακόμη πιο «γκρίζο». Οι ανάγκες επενδύσεων σε «έξυπνα δίκτυα» ώστε να καλυφθεί το κενό ανταγωνιστικότητας μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας υπολογίζονται σε ένα τρισεκατομμύριο ευρώ, μέχρι το 2020, όπως ανέφερε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν βαν Ρόμπουι. Από που θα βρεθούν αυτά τα χρήματα, παραμένει άγνωστο.
Φορολογία
Σε αντίθεση με την ενέργεια, όπου τα περισσότερα μέτωπα παραμένουν ανοικτά, πρόοδος φαίνεται να σημειώθηκε στο ζήτημα της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Η λαϊκή πίεση προς τους Ευρωπαίους ηγέτες εντείνεται, καθώς σε μία περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής, οι αποκαλύψεις για μεγάλες εταιρείες που εκμεταλλεύονται «τρύπες» στις εθνικές νομοθεσίες για να αποφύγουν την φορολόγηση των κερδών τους λαμβάνουν μορφή χιονοστιβάδας. Εν μέσω κλίματος αφόρητης πίεσης λοιπόν, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο φαίνεται να υποχωρούν στο θέμα της προστασίας του τραπεζικού τους απορρήτου και να συναινούν στην αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών με τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε για κάθε είδους εισοδήματα φυσικών ή νομικών προσώπων. Το ακριβές περιεχόμενο της νέας Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την ανταλλαγή πληροφοριών θα γίνει γνωστό στα τέλη του έτους.
Αναλυτικά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έλαβε τις εξής αποφάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής:
– Θα δοθεί προτεραιότητα στις προσπάθειες επέκτασης της αυτόµατης ανταλλαγής πληροφοριών σε ενωσιακό και παγκόσµιο επίπεδο. Στο επίπεδο της ΕΕ, η Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει τον Ιούνιο τροποποίηση της οδηγίας για τη διοικητική συνεργασία, προκειµένου η αυτόµατη ανταλλαγή πληροφοριών να καλύπτει κάθε πηγή εισοδήµατος.
– Κατόπιν της συµφωνίας που επιτεύχθηκε στις 14 Μαΐου σχετικά µε την εντολή για τη βελτίωση των συµφωνιών της ΕΕ µε την Ελβετία, το Λιχτενστάιν, το Μονακό, την Ανδόρα και τον Άγιο Μαρίνο, θα αρχίσουν όσο το δυνατόν συντοµότερα διαπραγµατεύσεις προκειµένου να διασφαλιστεί ότι οι συγκεκριµένες χώρες θα συνεχίσουν να εφαρµόζουν µέτρα ισοδύναµα µε εκείνα της ΕΕ. Βάσει των ανωτέρω και σηµειώνοντας τη συναίνεση ως προς το πεδίο εφαρµογής της αναθεωρηµένης οδηγίας για τη φορολόγηση των εισοδηµάτων από αποταµιεύσεις, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο ζήτησε την έκδοση της συγκεκριµένης πράξης πριν από το τέλος του έτους.
– Τα κράτη µέλη θα δώσουν επίσης προτεραιότητα σε συγκεκριµένα µέτρα µε τα οποία θα δίνεται συνέχεια στο σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της καταπολέµησης της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, προκειµένου να καταπολεµηθεί η απάτη στον τοµέα του ΦΠΑ. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο αναµένει από το Συµβούλιο Υπουργών να εκδώσει τις οδηγίες για τον µηχανισµό ταχείας αντίδρασης και για τον µηχανισµό αντιστροφής της επιβάρυνσης το αργότερο έως το τέλος Ιουνίου του 2013.
– Θα συνεχιστούν οι εργασίες όσον αφορά τις συστάσεις της Επιτροπής για τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασµό και τη µεταφορά των κερδών. Η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει, πριν από το τέλος του έτους, πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά µε τις µητρικές και τις θυγατρικές εταιρείες και επανεξετάζει επί του παρόντος τις διατάξεις για την καταπολέµηση των καταχρήσεων που περιέχονται στη σχετική νοµοθεσία της ΕΕ.
– Η αναθεώρηση της τρίτης οδηγίας για την καταπολέµηση της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες πρέπει να εγκριθεί έως το τέλος του έτους.
– Η πρόταση για την τροποποίηση των οδηγιών σχετικά µε τη δηµοσιοποίηση µη-χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών και πληροφοριών για την πολυµορφία από ορισµένες µεγάλες εταιρείες και οµίλους θα εξεταστεί κυρίως µε σκοπό τη διασφάλιση της υποβολής εκθέσεων ανά χώρα.
Επόμενα Βήματα
Το Συµβούλιο θα υποβάλει έκθεση προόδου επί όλων των ανωτέρω θεµάτων έως τον ∆εκέµβριο του 2013. Σημειώνεται, τέλος, ότι η επόμενη Σύνοδος Κορυφής θα διεξαχθεί στις 27 Ιουνίου Ιουνίου, με θέμα την οικονομία και την ανεργία, ιδιαίτερα στους νέους, ενώ ειδική σύνοδος των Ευρωπαίων υπουργών εργασίας με θέμα την ανεργία, θα συγκληθεί και στο Βερολίνο, στις 3 Ιουλίου. Μέσα στο καλοκαίρι αναμένεται να επιτευχθεί και συμφωνία για τις προϋποθέσεις απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, χωρίς τα χρήματα αυτά να προσμετρώνται στο χρέος των οικείων κρατών. Η Ελλάδα ελπίζει – χωρίς πάντως να είναι και το πιθανότερο σενάριο – ότι θα μπορέσει να επωφεληθεί από αυτήν τη δυνατότητα για να διαγράψει 50 δισεκατομμύρια ευρώ δημοσίου χρέους, τα οποία έχει δανειστεί από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της.