Το Παρατηρητήριο για την Κρίση και ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ) συνδιοργάνωσαν εκδήλωση με θέμα: «Χρηματοπιστωτικός Τομέας και Κρίση: Εξελίξεις και Προοπτικές σε Ελλάδα και Ευρώπη». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, 17 Ιουνίου 2013 και ώρα 18:00 στο ξενοδοχείο Domotel Les Lazaristes.
Ομιλητές της εκδήλωσης ήταν:
-Λουκάς Τσούκαλης, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ
-Χρήστος Γκόρτσος, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών
-Μιχαήλ Μασουράκης, Ανώτερος Διευθυντής Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών Alpha Bank
-Μωϋσής Σιδηρόπουλος, Καθηγητής και Πρόεδρος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
Την εκδήλωση χαιρέτισε ο Πρόεδρος του ΣΕΒΕ, κ. Δημήτρης Λακασάς και συντονιστής ήταν ο κ. Τάσος Αλεξανδρίδης, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος του ΣΕΒΕ.
Στον χαιρετισμό του, ο κ. Λακασάς ανέφερε ότι :«Η ρευστότητα αποτελεί μείζον πρόβλημα για τις ελληνικές επιχειρήσεις σήμερα. Πρωταρχικός μας στόχος στον ΣΕΒΕ είναι να βρεθούν λύσεις, έτσι ώστε να διασφαλίσουμε την διάσωση των υγιών τουλάχιστον επιχειρήσεων για την επόμενη μέρα». Οι προτάσεις του ΣΕΒΕ για την τόνωση της ρευστότητας είναι η υλοποίηση του προγράμματος ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, το οποίο μέχρι στιγμής προχωράει με ανησυχητικά αργούς ρυθμούς εξαιτίας της απροθυμίας των ξένων μετόχων, πρέπει να επισπευτεί και να ολοκληρωθεί άμεσα και να δεσμευτεί ένα συγκεκριμένο ποσοστό μέσω σχετικού μηχανισμού, με ευνοϊκούς όρους για τις επιχειρήσεις. Επιπλέον, η επίσπευση της αξιοποίησης των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης από τα διαρθρωτικά ταμεία και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Αναφέρθηκε στο υψηλό κόστος δανεισμού των ελληνικών επιχειρήσεων, που δυσχεραίνει τη θέση τους στις διεθνείς αγορές. Πρότεινε, επίσης, τη δημιουργία ενός «Λευκού Τειρεσία» για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, καθώς δεν μπορεί μια παραγωγική και εξαγωγική επιχείρηση, που συμβάλλει με τη δράση της στην ανάπτυξη της οικονομίας, να έχει rating από την Τράπεζα της Ελλάδος ή από το τραπεζικό σύστημα στο μέσο όρο επιχειρήσεων με εντελώς διαφορετικά γνωρίσματα.
Στην παρέμβαση του, ο κ. Τσούκαλης έκανε μια ανασκόπηση της κρίσης, η οποία όπως εξήγησε δεν ξεκίνησε ως ευρωπαϊκή, αλλά έγινε στην πορεία, κυρίως λόγω της ανισόρροπης αρχιτεκτονικής της ΟΝΕ, η οποία δεν συνοδεύεται από την ύπαρξη των θεσμών ενός «ευρωπαϊκού» κράτους. Ο κ. Τσούκαλης αναφέρθηκε στην εξαιρετική πολυπλοκότητα της ευρωπαϊκής κρίσης, η οποία όπως διευκρίνισε είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού τριών διαφορετικών κρίσεων: της κρίσης χρέους, της τραπεζικής κρίσης και της κρίσης ανταγωνιστικότητας. Ο Πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ εκτίμησε ότι η καθυστέρηση στην αντιμετώπιση της κρίσης οφείλεται σε τρεις παράγοντες: στο μεγάλο μέγεθος της και κατά συνέπεια στο μεγάλο μέγεθος των ποσών που απαιτούνται, στις διαφορετικές εκφάνσεις της κρίσης στις διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που δημιουργεί και ασυμφωνία για την βέλτιστη λύση, καθώς και στο γεγονός ότι δεν υπάρχει συμφωνία για τον καταμερισμό του κόστους της κρίσης, το οποίο είναι πολύ υψηλό. Για να καταφέρουμε να βγούμε από την κρίση, ο κ. Τσούκαλης υποστήριξε ότι πρέπει να δώσουμε απάντηση την ίδια στιγμή σε δύο ερωτήματα: πόση χρηματοδότηση είναι διατεθειμένη η Γερμανία να διαθέσει για την αντιμετώπιση της κρίσης και πόση προσαρμογή αντέχουν οι χώρες της περιφέρειας;
Ο κ. Γκόρτσος επικεντρώθηκε στην ομιλία του στην παρουσίαση των βασικών παραμέτρων της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης, οι διεργασίες για τη δημιουργία της οποίας βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη. Τα βασικά αυτά στοιχεία είναι ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός, οι ενιαίοι κανόνες (single rulebook) για την εποπτεία των τραπεζών, το καθεστώς διευθέτησης των τραπεζών που αντιμετωπίζουν προβλήματα και τέλος το σύστημα εγγύησης τραπεζικών καταθέσεων. Επίσης, ο κ. Γκόρτσος αναφέρθηκε στις προοπτικές υλοποίησης της Τραπεζικής Ένωσης. Δεδομένης της πολυπλοκότητας του εγχειρήματος, ο κ. Γκόρτσος εκτίμησε ότι ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός θα λειτουργήσει το νωρίτερο τον Σεπτέμβριο του 2014, ενώ εξέφρασε την πεποίθησή του ότι και το καθεστώς διευθέτησης των τραπεζών που αντιμετωπίζουν προβλήματα δεν θα αργήσει να ολοκληρωθεί. Ωστόσο, διατύπωσε σοβαρές επιφυλάξεις για την προοπτική δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης τραπεζικών καταθέσεων στο προσεχές μέλλον, καθώς οι διαφορετικές αντιλήψεις και συμφέροντα που έχουν ήδη εκδηλωθεί στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις, δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας.
Ο κ. Μασουράκης αναφέρθηκε στο θέμα της χρηματοδότησης της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, τονίζοντας ότι οι συνθήκες άντλησης ρευστότητας από τις επιχειρήσεις θα βελτιώνονται σταδιακά καθώς, μέσω της εφαρμογής του προγράμματος προσαρμογής, θα αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας. Η εμπιστοσύνη είναι αναγκαία για την ανάκαμψη, καθώς και την επιστροφή των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα και την πρόσβαση των τραπεζών στις αγορές. Η ανάκαμψη κάνει ευκολότερη την προσαρμογή και μειώνει τον πιστωτικό κίνδυνο ενώ η αύξηση της ρευστότητας οδηγεί σε χαμηλότερα επιτόκια καταθέσεων. Έτσι, οδηγούμεθα σε μείωση των επιτοκίων χορηγήσεων, που τονώνει την ανάκαμψη, που συμβάλλει στην προσαρμογή, που ενισχύει την εμπιστοσύνη, που φέρνει χαμηλότερα επιτόκια, κ.ο.κ. , σε ένα ενάρετο ανοδικό κύκλο διαφυγής από την κρίση και την ύφεση. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Η ρευστότητα θα ακολουθήσει και δεν θα προηγηθεί της ανάκαμψης, που ούτως ή άλλως δεν εκβιάζεται από την παροχή ρευστότητας χωρίς να υπάρχει εμπιστοσύνη.
Ο κ. Σιδηρόπουλος, ανέφερε ότι η κρίση στην οποία μπήκε το 2008 τόσο η Ευρώπη όσο και η Ελλάδα καταρρίπτει τρεις μεγάλους μύθους του τελευταίου τέταρτου του 20ου αιώνα και ανοίγει τρεις μεγάλες προοπτικές εξελίξεων.
Ο πρώτος μύθος αναφέρεται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο, επιτρέποντας την άριστη κατανομή των κεφαλαίων και του κινδύνου (ρίσκου), είναι σε θέση να αυτορυθμίζεται. Η πεποίθηση αυτή ακυρώθηκε από τα δισεκατομμύρια που δόθηκαν από τα κράτη στην διάσωση των τραπεζών και την καταπολέμηση της ύφεσης. Οι κυβερνήσεις θέλουν να ενισχύσουν τους κανόνες που να ωθούν τις τράπεζες να είναι πιο προσεκτικές δημιουργώντας θεσμικά όργανα για την καλύτερη παρακολούθησή τους. Αλλά τα συμφέροντα όντας εξαιρετικά ισχυρά, θα παρακωλύουν κάθε τι που θα έβαζε το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην υπηρεσία της πραγματικής οικονομίας.
Ο δεύτερος μύθος αναφέρεται στην παγκοσμιοποίηση, η οποία προσφέρει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στις επιχειρήσεις και μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη για όλους. Στην πραγματικότητα, η ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων και κεφαλαίων βάθυναν ακόμη περισσότερο τις διεθνείς ανισορροπίες, συντηρώντας τη ψευδαίσθηση ότι οι χώρες θα μπορούν να ζουν με αποταμιεύσεις που συσσωρεύτηκαν από άλλες, με αρνητικά έτσι αποτελέσματα στη βιομηχανία τους. Η Δύση αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι πλέον το επίκεντρο του κόσμου. Οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν γίνει μανιώδεις καταναλωτές πρώτων υλών, ισχυροί βιομηχανικοί ανταγωνιστές και χρηματοοικονομικές δυνάμεις. Πώς, με αυτούς τους νέους γίγαντες, το εμπόριο θα μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελές;
Ο τρίτος μύθος αναφέρεται στην ευρωπαϊκή πλάνη του ενιαίου νομίσματος χωρίς πολιτική εξουσία (κράτος). Τα κράτη μέλη της ευρωζώνης πίστεψαν ότι θα μπορέσουν να καρπωθούν τα οικονομικά οφέλη του ενιαίου νομίσματος χωρίς να πληρώσουν το πολιτικό κόστος. Έτσι, η κρίση έχει φωλιάσει στο κενό της εθνικής κυριαρχίας το οποίο δημιουργήθηκε. Η κρίση έδειξε στις χώρες της ευρωζώνης το κοινό τους πεπρωμένο, ωθώντας στη σταδιακή δημιουργία μιας μερικής ομαδοποίησης των χρεών τους. Απομένει μόνον να βρεθούν οι ικανές μορφές πολιτικής που επιφέρουν την απαραίτητη αλληλεγγύη ώστε να σταματήσει η καταστροφική λιτότητα η οποία στραγγαλίζει την οικονομική δραστηριότητα.
Έλεγχος της χρηματοδότησης, αναπροσανατολισμός των συστημάτων παραγωγής, διακυβέρνηση της Ευρώπης. Αυτές οι τρεις μεγάλες προοπτικές εξελίξεων υποθέτουν σαφείς συλλογικές επιλογές και ισχυρή πολιτική βούληση. Μετά από τρεις δεκαετίες στη διάρκεια των οποίων ο ρόλος των κυβερνήσεων περιορίστηκε (σε πολλές περιπτώσεις αισθητά) για να δοθεί ο περισσότερο δυνατός χώρος στο παιχνίδι της αγοράς, θα πρέπει να ξαναμάθουν στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις να κυβερνούν.