This site is for archive purposes. Please visit www.eliamep.gr for latest updates
Go to Top

Νίκος Χρυσολωράς: Eurogroup. Δύο μεγάλα προβλήματα για την Ελλάδα

Σε νέα περίοδο αβεβαιότητας εισέρχεται η Ελλάδα, η οποία αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον έως τον Δεκέμβριο. Όπως διεφάνη στη συνεδρίαση του Eurogroup, που φιλοξενήθηκε στο Λουξεμβούργο (14/10/2013), τα ανοικτά ζητήματα δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στην κυβέρνηση της Αθήνας και θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και σε πολιτικές εξελίξεις, το επόμενο διάστημα.

Ειδικότερα: η τέταρτη αξιολόγηση του δεύτερου Ελληνικού Προγράμματος έχει παγώσει, καθώς η Τρόικα εκτιμά ότι χρειάζονται επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα, της τάξης των δύο δισεκατομμυρίων ευρώ, για να παγιωθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού του 2014 σε επίπεδα που οδηγούν σε ουσιαστική αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους. Αυτό το «σημαντικό δημοσιονομικό κενό», όπως το χαρακτήρισε το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Γκιοργκ Άσμουσεν, στο Λουξεμβούργο, οφείλεται αφενός μεν στο γεγονός ότι δεν εφαρμόστηκαν όλα τα μέτρα λιτότητας που είχαν προβλεφθεί για το 2013, αφετέρου δε στο ότι δεν προέκυψαν τα αναμενόμενα οφέλη από την αναδιάρθρωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού της χώρας μας, ενώ υπερβάσεις αναμένονται και στις κοινωνικές δαπάνες (ασφαλιστικό, υγεία). Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί, τόσο δια του υπουργού οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, όσο και δια αλλεπάλληλων τοποθετήσεων του ίδιου του πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά, ότι δεν θα λάβει άλλα μέτρα. Τούτων δοθέντων, το ερώτημα που ανακύπτει είναι πως θα ολοκληρωθεί η αποστολή της Τρόικας, κάτι που, όπως επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Νταϊσελμπλουμ, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για περαιτέρω στήριξη της χώρας μας. Σημειώνεται ότι ο κ. Στουρνάρας δήλωσε σε δημοσιογράφους, στο Λουξεμβούργο, ότι αρνείται την ύπαρξη σημαντικού δημοσιονομικού κενού.

Το δεύτερο πρόβλημα για την ελληνική κυβέρνηση που αποκαλύφθηκε με τον πλέον σαφή τρόπο στο Λουξεμβούργο, είναι η άρνηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να συναινέσει σε λύσεις για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας μας, χωρίς νέο Μνημόνιο, όπως διεκδικεί η Αθήνα.  Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Αθήνας, για να αποφευχθεί η σύναψη νέας δανειακής σύμβασης, θα πρέπει να γίνει αναχρηματοδότηση (μετακύλιση) των λήξεων ομολόγων που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης (ANFAs), ή/και οι ελληνικές εμπορικές τράπεζες (εγγυήσεις από το πρόγραμμα στήριξης προς το χρηματοπιστωτικό τομέα, επί υπουργείας Αλογοσκούφη). Ωστόσο, η Φρανκφούρτη διαφωνεί και με τις δύο αυτές λύσεις, υποστηρίζοντας ότι η μετακύλιση των ANFAs ισοδυναμεί με απευθείας χρηματοδότηση κράτους από το Ευρωσύστημα και άρα απαγορεύεται από τις Συνθήκες, ενώ η αναχρηματοδότηση ομολόγων που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες θα δημιουργήσει πρόβλημα στην κεφαλαιακή τους θέση. Μιλώντας σε δημοσιογράφους, μετά το πέρας της συνεδρίασης του Eurogroup, ο κ. Στουρνάρας διεμήνυσε ότι η Ελλάδα θα ζητήσει «ισοδύναμα» μέτρα με την μετακύλιση, χωρίς να είναι σαφές τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Με τα σημερινά δεδομένα, πάντως, η Ελλάδα οδηγείται σε Τρίτο Μνημόνιο, ακόμη και αν βρεθεί μία προσωρινή λύση για τις χρηματοδοτικές ανάγκες του 2014, μέσω της χρήσης τυχόν αδιάθετων κονδυλίων του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.  Ουσιαστικές αποφάσεις αναμένονται από τον Δεκέμβριο και έπειτα, όταν, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα γνωρίζουμε από την αξιολόγηση της Τρόικας, επακριβώς τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας και των τραπεζών.

Πρόοδος στην Ευρωζώνη

Στο μεταξύ, στα υπόλοιπα θέματα που αφορούν την Ευρωζώνη, σημειώνεται πρόοδος, αν και στο Eurogroup του Λουξεμβούργου, επικυρώθηκαν απλώς ήδη γνωστές εξελίξεις, εν αναμονή και του σχηματισμού κυβέρνησης στη Γερμανία. Πιο συγκεκριμένα, επισημοποιήθηκε ότι η Ισπανία και η Ιρλανδία εξέρχονται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης στο τέλος του έτους (για την Ισπανία, τα Ευρωπαϊκά δάνεια αφορούσαν μόνο το τραπεζικό της σύστημα). Ερώτημα αποτελεί αν ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) θα συμφωνήσει στην παροχή «γραμμής πίστωσης» στην Ιρλανδία (precautionary programme), αγοράζοντας ομόλογά της στην πρωτογενή αγορά, σε περίπτωση που δεν υπάρχει επαρκές ενδιαφέρον από ιδιώτες επενδυτές σε συμφέρουσες τιμές. Οριστικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν τον Νοέμβριο, με σκοπό «η επιστροφή της Ιρλανδίας στην αγορές να είναι μόνιμη και βιώσιμη», όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο πρόεδρος του Eurogroup.

Πιο περίπλοκη είναι η κατάσταση στην Πορτογαλία, καθώς παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο μέτωπο των εξαγωγών και της αποκατάστασης της ανταγωνιστικότητας, η περαιτέρω δημοσιονομική προσαρμογή, μέσω της λήψης πρόσθετων μέτρων λιτότητας, συναντά ισχυρές πολιτικές αντιστάσεις. Σημειώνεται ότι η προηγούμενη αξιολόγηση του Πορτογαλικού Προγράμματος, το καλοκαίρι του 2013, είχε αναβληθεί, γεγονός πρωτοφανές για χώρα που βρίσκεται σε Μνημόνιο, εκτός της Ελλάδας. Το Πρόγραμμα της Πορτογαλίας τελειώνει στα μέσα του 2014, όπερ σημαίνει ότι η συζήτηση για το αν θα χρειαστεί νέο Πρόγραμμα θα ξεκινήσει στις αρχές του επόμενου έτους.

Τέλος, οι υπουργοί οικονομικών της Ε.Ε (ECOFIN), οι οποίοι επίσης συνεδρίασαν στο Λουξεμβούργο την επομένη του Eurogroup, επικύρωσαν και την έναρξη λειτουργίας του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας των Τραπεζών, υπό την αιγίδα της ΕΚΤ. Πρόκειται για τον πρώτο πυλώνα της τραπεζικής ενοποίησης της Ευρώπης. Ωστόσο, οι διαφωνίες για τον δεύτερο πυλώνα, δηλαδή το ενιαίο καθεστώς και μηχανισμό εξυγίανσης των τραπεζών, παραμένουν. Η Γερμανία υποστηρίζει ότι η μεταφορά της αρμοδιότητας για να τίθεται μία ευρωπαϊκή τράπεζα σε καθεστώς εκκαθάρισης, στην Κομισιόν, προσκρούει και στο Γερμανικό και στο Ευρωπαϊκό δίκαιο. Επιπλέον, αν και έχει επέλθει ουσιαστικά συμφωνία για τη χρήση δημόσιων πόρων από τον ΕΜΣ, ως έσχατη λύση, για τη χρηματοδότηση εκκαθαρίσεων τραπεζών της Ευρωζώνης, το ερώτημα του τι θα γίνεται με τις χώρες που συμμετέχουν μεν στην τραπεζική ενοποίηση, αλλά όχι στην Ευρωζώνη και άρα δεν έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια του ΕΜΣ, αναζητά ακόμη απάντηση.