This site is for archive purposes. Please visit www.eliamep.gr for latest updates
Go to Top

Νίκος Χρυσολωράς: Η πολύπλοκη Τραπεζική Ένωση και η Ελληνική Προεδρία

Εν μέσω αντιδράσεων από το Ευρωκοινοβούλιο, ξεκίνησαν οι τεχνικές προεργασίες για την υπογραφή διακυβερνητικής συνθήκης μεταξύ των μελών της Ε.Ε που συμμετέχουν στη λεγόμενη «τραπεζική ένωση», μέσω της οποίας θα θεσπιστεί το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης των τραπεζών (SRF). Το Ταμείο θεωρείται καίριος πυλώνας της τραπεζικής ένωσης, καθώς μέσω αυτού θα χρηματοδοτούνται οι εξυγιάνσεις και εκκαθαρίσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Ευρωζώνης. Στόχος είναι να ολοκληρωθεί η τεχνική προεργασία έως τις αρχές Μαρτίου, να εγκριθούν οι τεχνικές εισηγήσεις από το Συμβούλιο Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε (ECOFIN) και να ενταχθούν εν συνεχεία στην εν εξελίξει διαπραγμάτευση μεταξύ κρατών-μελών και της Ευρωβουλής για το ενιαίο νομικό καθεστώς που θα διέπει την εκκαθάριση τραπεζικών ιδρυμάτων. Εφόσον, όλα εξελιχθούν ομαλά, τότε η διακρατική συμφωνία θα πρέπει να κυρωθεί από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης εντός του 2014.

Εντούτοις, οι αντιδράσεις της Ευρωβουλής εστιάζονται στο γεγονός ότι μία ακόμη σημαντική συμφωνία, δηλαδή η θέσπιση Ταμείου Εξυγίανσης, δεν εδράζεται στο κοινοτικό δίκαιο, ούτε θα υπόκειται στον έλεγχο των κοινοτικών οργάνων, αλλά θα διέπεται από κανόνες διακυβερνητικής συνθήκης που θα υπογράψουν μεταξύ τους τα κράτη-μέλη.  Υπενθυμίζεται ότι διακυβερνητική συνθήκη διέπει και τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), μέσω του οποίου δανειοδοτούνται τα κράτη που βρίσκονται σε Μνημόνιο, ενώ εκτός κοινοτικού δικαίου έχει υπογραφεί και το λεγόμενο «Δημοσιονομικό Σύμφωνο», με το οποίο τα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη δεσμεύονται ουσιαστικά εις το διηνεκές σε μηδενικά ελλείμματα στους προϋπολογισμούς τους. Επιπλέον, όλες οι μεγάλες παρατάξεις της Ευρωβουλής αντιδρούν έντονα στη συμφωνία μεταξύ των κρατών-μελών για τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης των Τραπεζών (SRM), η λειτουργία του οποίου αφενός μεν θα είναι εξαιρετικά περίπλοκη, αφετέρου δε τα κράτη-μέλη θα έχουν τον κύριο λόγο στις όποιες αποφάσεις.

Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, το νέο καθεστώς θα λειτουργεί ως εξής: όταν ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας των Τραπεζών (SSM), ο οποίος θα λειτουργεί από τον προσεχή Νοέμβριο στην Φρανκφούρτη, υπό την αιγίδα της ΕΚΤ, διαπιστώσει ότι υφίσταται πρόβλημα με μία εκ των τραπεζών της Ευρωζώνης και των άλλων κρατών που θα συμμετέχουν στην τραπεζική ένωση, τότε θα ειδοποιεί το Συμβούλιο Εξυγίανσης στις Βρυξέλλες (SRB). Οι λεπτομέρειες της λειτουργίας του Συμβουλίου βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση στην Ευρωβουλή, με στόχο να ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία στη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας. Επικεφαλής της διαπραγμάτευσης εκ μέρους των κρατών-μελών είναι φυσικά η χώρα μας, ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου της Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, όταν το Συμβούλιο Εξυγίανσης κρίνει (συνήθως Παρασκευές απόγευμα) ότι μία τράπεζα δεν είναι βιώσιμη και πρέπει να τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης, το κόστος της θα επωμίζονται οι πιστωτές και οι μέτοχοι των τραπεζών, ενώ από το 2016, απώλειες θα υφίστανται και όσοι έχουν ανασφάλιστες καταθέσεις (δηλ: άνω των 100.000 ευρώ), κατά το «Κυπριακό μοντέλο». Αν η συμμετοχή των πιστωτών της τράπεζας δεν αρκεί για να «πληρωθεί ο λογαριασμός», τότε θα χρησιμοποιούνται, ως έσχατη επιλογή, δημόσιοι πόροι. Οι πόροι αυτοί αρχικά θα προέρχονται από τα εθνικά ταμεία χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, τα οποία θα χρηματοδοτούνται από συνδρομές των ίδιων των τραπεζών. Σταδιακά, σε ορίζοντα δεκαετίας, τα εθνικά ταμεία θα συμπτυχθούν σε ένα ενιαίο Ευρωπαϊκό Ταμείο Εξυγίανσης (SRF), το οποίο, όπως σημειώθηκε, θα δημιουργηθεί με διακυβερνητική συνθήκη. Η αμοιβαιοποίηση θα γίνεται σταδιακά, με ρυθμούς μεταφοράς 10% των διαθέσιμων κεφαλαίων των εθνικών ταμείων στο ευρωπαϊκό ταμείο κάθε χρόνο. Με άλλα λόγια, τον πρώτο χρόνο το 100% των πόρων που θα χρησιμοποιούνται θα προέρχονται από τα εθνικά ταμεία και το ενδέκατο χρόνο θα έχει γίνει πλήρης αμοιβαιοποίηση των διαθέσιμων κεφαλαίων, τα οποία θα φτάσουν το 1% των ασφαλισμένων καταθέσεων στην Ευρωζώνη, δηλαδή τα 55 περίπου δισεκατομμύρια.

Στο μεσοδιάστημα, αν χρεοκοπήσει, π.χ., μία ιταλική τράπεζα, θα πρέπει μετά τους μετόχους της να απευθυνθεί στο εθνικό ταμείο εκκαθάρισης και μόνο αφού εξαντληθούν οι πόροι του θα μπορεί να χρησιμοποιήσει κεφάλαια που έχουν αμοιβαιοποιηθεί και μεταφερθεί στο Ευρωπαϊκό Ταμείο. Εξάλλου, τα εθνικά ταμεία θα μπορούν, πιθανότατα, να δανείζονται μεταξύ τους σε περιπτώσεις ανάγκης. Αν ξεσπάσει μία μεγάλη τραπεζική κρίση που θα εξαντλήσει τους πόρους των ταμείων εξυγίανσης, τότε το Ευρωπαϊκό Ταμείο (όπως και τα εθνικά που θα υφίστανται για μία δεκαετία) θα μπορούν να δανείζονται κεφάλαια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Ωστόσο, οι τράπεζες θα καλούνται στη συνέχεια να αποπληρώσουν αυτό το δάνειο, με πρόσθετες εισφορές που θα τους επιβληθούν. Ερώτημα ωστόσο παραμένει αν αυτή η «χρηματοδότηση-γέφυρα» από τον ESM θα προσμετράται στο χρέος των οικείων κρατών, όπως συμβαίνει σήμερα, ή αν θα την επωμίζονται απευθείας τα ταμεία, όπως θα ισχύει με το μελλοντικό καθεστώς απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

Το Χρονοδιάγραμμα

Η διαχείριση της πολύπλοκης νομοθετικής διαδικασίας που απαιτείται μέχρι την (προσωρινή;) ολοκλήρωση της τραπεζικής ενοποίησης θα είναι η βασική πρόκληση για την ελληνική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε, η οποία ξεκίνησε την 1η Γενάρη και ουσιαστικά ολοκληρώνεται στις 17 Απριλίου, όταν και θα διακοπούν οι εργασίες της Ευρωβουλής εν όψει ευρωεκλογών. Το ευρωπαϊκό χρονοδιάγραμμα των επόμενων μηνών διαμορφώνεται ως εξής:

27 Ιανουαρίου 2014: Συνεδρίαση του Eurogroup στις Βρυξέλλες. Στόχος της Αθήνας να έχει ολοκληρωθεί η 4η αξιολόγηση του Ελληνικού Προγράμματος Προσαρμογής. Συζήτηση και για τις λεπτομέρειες της απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών της Ευρωζώνης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό ESM, χωρίς τα χρήματα αυτά να προσμετρώνται στο δημόσιο χρέος των οικείων κρατών.

28 Ιανουαρίου 2014: Πρώτη Συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Οικονομικών Υποθέσεων (ECOFIN), υπό την προεδρία του Έλληνα Υπουργού Οικονομικών. Η τραπεζική ενοποίηση της Ευρωζώνης βασικό θέμα στην ατζέντα.

17 Φεβρουαρίου 2014: Συνεδρίαση του Eurogroup στις Βρυξέλλες. Πιθανή ολοκλήρωση της 4ης αξιολόγησης του Ελληνικού Προγράμματος Προσαρμογής (εάν δεν έχει επέλθει συμφωνία στο Eurogroup Ιανουαρίου).

10 Μαρτίου 2014: Συνεδρίαση του Eurogroup. Συζήτηση για την πιθανή έξοδο της Πορτογαλίας από το Μνημόνιο και την 3η αξιολόγηση του Κυπριακού Προγράμματος Προσαρμογής.

20 Μαρτίου 2014: Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, καθώς και ξεχωριστή Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης.

1-2 Απριλίου 2014: Άτυπη συνεδρίαση του Eurogroup και του Ecofin στην Αθήνα. Πιθανή συζήτηση για την 5η αξιολόγηση του ελληνικού Προγράμματος Προσαρμογής και έναρξη συζήτησης για τη διευθέτηση του δημοσίου χρέους της Ελλάδας, εάν στο μεταξύ η Eurostat έχει βεβαιώσει την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στον προϋπολογισμό του 2013. Συζήτηση για την έξοδο της Πορτογαλίας από το Μνημόνιο και την 3η αξιολόγηση του Κυπριακού Προγράμματος Προσαρμογής.

5 Μαΐου 2014: Συνεδρίαση του Eurogroup στις Βρυξέλλες. Συνέχιση της συζήτησης για την 5η αξιολόγηση του Ελληνικού Προγράμματος Προσαρμογής και τη διευθέτηση του χρέους.

15-16 Μαΐου 2014: Πιθανή διεξαγωγή Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες.

18 Μαΐου 2014: Πρώτος γύρος δημοτικών και περιφερειακών εκλογών στην Ελλάδα.

25 Μαΐου 2014: Ευρωεκλογές. Β’ γύρος δημοτικών και περιφερειακών εκλογών στην Ελλάδα.

19 Ιουνίου 2014: Συνεδρίαση του Eurogroup στο Λουξεμβούργο. Επίσημη ημερομηνία για την οποία έχει προγραμματιστεί η λήψη αποφάσεων σχετικά με το ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής.

26-27 Ιουνίου 2014: Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες και πιθανή ξεχωριστή Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης.

30 Ιουνίου 2014: Λήξη ελληνικής προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. Τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο αναμένεται και η καταβολή της τελευταίας δόσης από το τρέχον Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Στήριξης προς την Ελλάδα. Οι δόσεις από το πρόγραμμα του ΔΝΤ προβλέπεται να συνεχιστούν μέχρι το 2016