This site is for archive purposes. Please visit www.eliamep.gr for latest updates
Go to Top

Απ. Φασιανός: Η Ανέφικτη Τριάδα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Πολιτικής

Στο παρόν άρθρο γίνεται μία απόπειρα να κατανοήσουμε τη θεσμική εξέλιξη των κρατών της Ευρώπης, ξεκινώντας από την περίοδο της μεταπολεμικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, συνεχίζοντας με τη θεμελίωση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και φτάνοντας μέχρι τη σημερινή κρίση χρέους της Ευρωζώνης και τις προκλήσεις της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης. Προκειμένου να το πετύχουμε αυτό, χρησιμοποιούμε το θεωρητικό σχήμα του Rodrik (2000) περί της «ανέφικτης τριάδας» πολιτικών επιλογών στην σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη οικονομία, σύμφωνα με την οποία, τα κράτη είναι αδύνατον να διατηρήσουν ταυτόχρονα τις δημοκρατικές πολιτικές, τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό του κυρίαρχου κράτους και την οικονομική ολοκλήρωση. Πρέπει να επιλέξουν τουλάχιστον δύο από τις τρεις επιλογές. Στην περίπτωση των ευρωπαϊκών κρατών, εάν επιθυμούν να προωθήσουν την οικονομική ολοκλήρωση, θα πρέπει να θυσιάσουν είτε μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας, είτε τις δημοκρατικές τους πολιτικές. Εάν εναλλακτικά επιθυμούν να προωθήσουν τη δημοκρατία, θα πρέπει να επιλέξουν τι θα διατηρήσουν μεταξύ του κυρίαρχου κράτους και της οικονομικής ολοκλήρωσης. Εάν πάλι, επιθυμούν να διατηρήσουν την εθνική τους κυριαρχία, θα πρέπει να περιοριστούν σε μία επιλογή μεταξύ της οικονομικής ολοκλήρωσης και των δημοκρατικών πολιτικών. Καταδεικνύουμε πως κατά τη σύγχρονη ιστορία τους, τα κράτη της Ευρώπης βρέθηκαν αντιμέτωπα με τα παραπάνω διλήμματα και έκαναν τις ακόλουθες επιλογές. Κατά την μεταπολεμική περίοδο της χρυσής ανάπτυξης προωθήθηκε ο «εδραιωμένος φιλελευθερισμός», με ενισχυμένους τους δημοκρατικούς θεσμούς και την εθνική κυριαρχία. Στη συνέχεια, οι δομικές αδυναμίες των ευρωπαϊκών οικονομιών σε συνδυασμό με την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης οδήγησαν τα κράτη σε ένα παγκοσμιοποιημένο υπόδειγμα πολιτικής, στο οποίο όμως περιόρισαν ελάχιστα τις εξουσίες τους. Αντ’ αυτού, η έλλειψη αντιπροσώπευσης και συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που προωθήθηκαν έπληξαν τις δημοκρατικές διαδικασίες. Τέλος, κατά τη διαχείριση της ευρωπαϊκής κρίσης εφαρμόστηκε ο «εκτελεστικός φεντεραλισμός», με τις δημοκρατικές διαδικασίες να υποβιβάζονται σημαντικά, ιδιαιτέρως στην περίπτωση των αδύναμων οικονομιών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κρίση διατηρώντας παράλληλα τις δημοκρατικές τους αρχές, τα ευρωπαϊκά κράτη καλούνται να επιλέξουν μεταξύ της θεμελίωσης μίας ισχυρής ευρωπαϊκής διακυβέρνησης με δημοκρατική εντολή και της αποσάθρωσης του οικοδομήματος της Ευρωζώνης.

πλήρες κείμενο